خاطرات چگونه شکل می گیرند و از یاد می روند؟

به گزارش نیوزتل پژوهشگران ˮموسسه فناوری کالیفرنیاˮ(California Institute of Technology) در مطالعه اخیرشان موفق به شناسایی فرآیندهای عصبی شده اند که سبب می شود بعضی از خاطرات به سرعت محو شده و برخی دیگر همیشه در ذهنمان بمانند.
به گزارش نیوزتل به نقل از ایسنا و به نقل از ساینس دیلی، همه ما در زندگی لحظات خوب و بدی را تجربه کرده ایم که بعضی از آنها در طول زمان به سرعت از یادمان رفته اند اما برخی دیگر همیشه در ذهن ما بوده و خواهند ماند. حالا پژوهشگران آمریکایی گروهی از نورون ها را شناسایی کرده اند که روند این مورد را توضیح می دهد. بنابراین است که می توانیم نام بهترین دوست دوران کودکی خویش را که سال ها ندیده ایم به خاطر بیاوریم اما به راحتی نام شخصی را که لحظه ای با او ملاقات کرده ایم را فراموش خواهیم کرد. به عبارت دیگر، برخی از خاطرات طی چند دهه پایدار هستند، در حالیکه برخی دیگر در عرض چند دقیقه محو می شوند.
پژوهشگران طی این مطالعه با استفاده از مدل موش ها دریافتند که خاطرات قوی و پایدار توسط گروهی از سلول های عصبی که همگام با هم شلیک می شوند، رمزگذاری می شوند و افزونگی را فراهم می کنند که این مورد سبب پایداری همیشگی این خاطرات در ذهن ما می شود. این تحقیق می تواند به دانشمندان در درک بهتر تاثیر صدمه بر حافظه بعد از اتفاقاتی مانند سکته مغزی یا بیماری آلزایمر کمک نماید.
این مطالعه در آزمایشگاه “کارلوس لوییس”(Carlos Lois) استاد زیست شناسی و یکی از پژوهشگران و به سرپرستی” والتر گونزالز”(Walter Gonzalez) پژوهشگر مقطع فوق دکترای موسسه فناوری کالیفرنیا انجام شد.
طی این مطالعه پژوهشگران آزمایشاتی را جهت بررسی فعالیت عصبی موش ها هنگام یادگیری و به یاد سپردن مکان جدید انجام دادند. طی آزمایش پژوهشگران قفسه موش ها را در مکانی رو به دیوار قرار دادند. محفظه آنها ۵ فوت از دیوار فاصله داشت.
طی این مطالعه نمادهای منحصر به فرد که مکان های مختلفی در امتداد دیوارها نشان می دادند به موش ها نشان داده شدند. بعنوان مثال یک علامت برجسته مثبت(+) در نزدیکی سمت راست دیوار و یک بریدگی زاویه دار در نزدیکی مرکز دیوار به آنها نشان داده شد و در آخر هم در راه راه موش ها آب قند قرار دادند.
پس از آن موش ها مورد بررسی قرار گرفتند و پژوهشگران فعالیت نورون های خاصی را در ناحیه هیپوکامپ مغز موش ها اندازه گیری کردند. هیپوکامپ ناحیه ای در مغز است که در آن خاطرات جدید ایجاد می شوند.
هنگامی که یکی از موش ها آزاد شده و در راه قرار گرفت از اینکه چه کاری باید انجام دهد مطمئن نبود و به چپ و راست نگاه می کرد و سرگردان بود تا اینکه به آب قند رسید. در این لحظه، هنگامی که موش متوجه نمادی بر روی دیوار شد، سلول های عصبی منفرد(single neurons) مغز آن فعال شدند.
اما با گذشت چندین تجربه و گذشت از مسیر، موش با آن نشانه ها آشنا شد و مکان قرار گرفتن آب قند را به خاطر آورد. با نزدیکتر شدن موش به آب قند، نورون های بیشتر و بیشتری با هماهنگی با دیدن هر نمادی بر روی دیوار فعال می شدند. در اصل موش با عنایت به هر نمادی، تشخیص می داد که در چه مکانی قرار دارد.
محققان جهت بررسی درک اینکه خاطرات چگونه در طول زمان محو می شوند این کار را به مدت ۲۰ روز بر روی موش ها انجام دادند. طی آزمایش ها پژوهشگران دریافتند موش هایی که حافظه های قوی دارند تعداد بیشتری نورون رمزگذاری شده دارند و بنابراین به سرعت آن کارها و مکان ها را به خاطر آوردند.
پژوهشگران دریافتند حتی اگر بعضی از سلول های عصبی فعالیت متفاوتی را نشان داده بودند، هنگام تجزیه و تحلیل فعالیت گروه های بزرگی از نورون ها، حافظه موش از مسیر به وضوح قابل شناسایی بود. به عبارت دیگر، استفاده از گروه های نورون سبب می شود مغز گرفتار “افزونگی”(redundancy) شود و حتی اگر بعضی از نورون های اصلی ساکت یا صدمه دیده باشند، مغز خاطرات را به یاد می آورد.
داشتن حافظه سالم چندان اساسی است که هرگونه اختلال در حافظه می تواند به شدت بر زندگی روزمره ما تأثیر بگذارد. محققان طی این مطالعه دریافتند که خاطرات امکان دارد با افزایش سن، سریع تر از بین بروند چونکه حافظه توسط تعداد زیادی از نورون ها رمزگذاری می شود و در صورت عدم موفقیت هر یک از این سلول های عصبی، حافظه از بین می رود. این مطالعه نشان داده است که یک روز، طراحی درمان هایی که بتواند سبب جذب بیشتر تعداد نورون ها برای رمزگذاری یک حافظه شود، می تواند به پیشگیری از از دست دادن حافظه کمک نماید.